“Maar je ziet er toch goed uit?” – Leven met onzichtbare pijn

“Maar je ziet er toch goed uit?” Voor veel mensen met aanhoudende pijn is dit een veelgehoorde opmerking. Vaak goedbedoeld, maar soms ook pijnlijk. Want wat als je je dagelijks beroerd voelt, maar dat niet aan je buitenkant te zien is? Wat als je steeds moet uitleggen dat het écht niet goed gaat, terwijl je lacht, rechtop loopt en ‘gewoon’ meedoet?

In dit artikel leggen we uit waarom pijn niet altijd zichtbaar is, en waarom het belangrijk is om mensen met chronische pijn serieus te nemen – ook als je niets aan ze ziet.

Wat is pijn eigenlijk?

Pijn is meer dan een vervelend gevoel in je lichaam. Het is een ervaring die lichamelijke, emotionele en sociale kanten heeft. Als je je teen stoot, weet je meestal precies waardoor de pijn komt. Dat noemen we acute pijn – duidelijk, tijdelijk en vaak goed behandelbaar.

Maar bij chronische of aanhoudende pijn is dat anders. Dan blijft de pijn bestaan, soms maanden of jaren, zonder dat er (nog) schade in het lichaam te vinden is. De wond is allang genezen, de breuk geheeld, maar de pijn blijft. Hoe kan dat?

De verklaring ligt voor een deel in onze hersenen. Die spelen een grote rol in hoe wij pijn ervaren. Als pijn lang aanhoudt, kunnen de hersenen gevoeliger worden: een proces dat ‘sensitisatie’ heet. Hierdoor kan je lichaam pijn blijven signaleren, zelfs als er geen directe schade meer is. En hoe jij omgaat met de pijn – wat je denkt, voelt, ervaart – beïnvloedt ook hoeveel last je ervan hebt.

Onzichtbare pijn is nog steeds pijn

Een van de grootste uitdagingen voor mensen met chronische pijn is het onbegrip uit de omgeving. Want als je geen verband, rolstoel of zichtbaar litteken hebt, dan ben je toch gewoon beter? Je doet je werk, maakt grapjes, haalt je kinderen van school. Maar intussen kost elk uur energie. En soms voel je je compleet uitgeput, zonder dat iemand dat aan je ziet.

Pijn is niet altijd zichtbaar. En pijn is ook niet altijd logisch.

Er zijn indrukwekkende voorbeelden die dat laten zien:

• Een soldaat die pas zijn pijn voelt als hij in veiligheid is.
• Een man met een spijker dwars door zijn schoen, die schreeuwt van de pijn – tot blijkt dat de spijker tussen zijn tenen door is gegaan en hem helemaal niet heeft geraakt.
• Iemand met fantoompijn in een been dat geamputeerd is.

Wat deze voorbeelden gemeen hebben: pijn wordt niet alleen bepaald door wat er in je lichaam gebeurt, maar ook door wat je hersenen registreren en interpreteren.

Dus ja – je kunt er goed uitzien én je verschrikkelijk voelen. Dat is geen tegenstrijdigheid, dat is realiteit.

Waarom 'Je ziet er goed uit' moeilijk kan zijn

Stel je voor: je hebt jezelf over een drempel gesleept om vandaag tóch naar buiten te gaan. Je hebt je verzorgd, een glimlach opgezet, en probeert iets van je dag te maken. En dan zegt iemand: “Het gaat goed zeker?” Dat klinkt aardig, maar het kan voelen alsof jouw dagelijkse strijd wordt genegeerd of gebagatelliseerd.

Het probleem zit niet in de woorden zelf, maar in wat ze kunnen impliceren. Namelijk: dat het wel meevalt. Dat je je aanstelt. Dat je eigenlijk niets mankeert. Voor mensen met chronische pijn voelt dat als een extra last bovenop wat er al speelt.

Dat betekent natuurlijk niet dat je nooit meer een compliment mag geven. Maar wel dat het helpt om bewust te zijn van hoe zulke uitspraken kunnen overkomen.

Wat kun je wél zeggen of doen?

Je hoeft het niet perfect te doen. Vaak helpt het al enorm als je openstaat voor het verhaal van de ander. Hieronder een paar tips die het verschil kunnen maken:

1. Geloof wat iemand zegt.
   Pijn is persoonlijk. Als iemand aangeeft pijn te hebben, is dat altijd waar voor die persoon. Jij hoeft het niet te voelen om het serieus te nemen.
2. Vraag open en mild.
   Vermijd vragen als “Is het al over?” of “Hoeveel pijn had je vandaag?” en kies voor:
   “Hoe gaat het vandaag met jou?”
   “Wat maakte je dag wat fijner?”
3. Geef complimenten over gedrag of karakter.
   Zeg liever “Ik bewonder hoe je hiermee omgaat” of “Wat knap dat je er bent vandaag” in plaats van “Je ziet er goed uit.”
4. Wees er gewoon.
   Soms is aanwezigheid belangrijker dan advies. Luister zonder oordeel. Laat weten dat je niet altijd weet wat je moet zeggen, maar dat je er wél bent.
5. Vraag wat iemand nodig heeft.
   Niet invullen, maar overleggen. Vraag bijvoorbeeld: “Kan ik iets voor je doen vandaag?” of “Wil je samen een rustige wandeling maken?”

Zichtbaar maken wat onzichtbaar is

Chronische pijn is geen zwakte. Het is geen houding. En het is al helemaal geen keuze. Wat het wel is? Een dagelijkse uitdaging, die moed, aanpassing en doorzettingsvermogen vraagt – vaak zonder dat iemand het ziet.

Door dit bespreekbaar te maken en het onzichtbare zichtbaar te erkennen, help je mensen met pijn om zich minder alleen te voelen. Een beetje begrip, een beetje geduld en een open houding doen meer dan je denkt.

Tot slot
De volgende keer dat je geneigd bent te zeggen “Je ziet er goed uit,” overweeg dan eens om te vragen: “Hoe is het écht met je vandaag?” Of: “Wat helpt jou op dit moment het meest?”

Met zulke simpele woorden kun je iemand het gevoel geven dat hij of zij gezien wordt. En dat is – net als bij pijn – misschien onzichtbaar, maar van onschatbare waarde.